Naturally Free

By Michael Grooff with image by Jason Day

[Nederlands hieronder]

In this article, I want to tackle a common argument against anarchism: “Aren’t people far too selfish or opportunistic?” The most common form of this argument goes as follows: if we base our society on communal property, cooperation in the fulfilment of our needs, and bearing our own individual (political) responsibilities instead of handing them off to centralised government, then there will always be some bad apples who will take advantage of, and ultimately ruin, this system.

I hear this argument a lot, and my first response is always the same: “Would you take advantage of the camaraderie and trust of your fellow human beings?” No, of course not! “And what about your mother, your partner, or perhaps your best friend?” None of them! And yet, many still fear the foreign other, who would take advantage of us.

In a previous article, this argument was also raised. There it was argued that humans, just like most life on Earth, naturally cooperate, and that it’s the political-economic system that causes us to compete with one another, resulting in terrible relations of inequality, domination, and exploitation.

But here I want to approach the problem from a completely different angle. What if we do have those bad apples? In fact, what if all of us only looked out for ourselves, did not lift a single finger to help others, had no respect for one another, and perhaps were even a little bit mean? In that case, is our current system really the best way to deal with that? No. Even then, we would be better off arranging our society anarchistically.

If people are really as evil as some make us seem, if we are really all after money, and power most of all, then the best system would be one in which the oppression of others is made virtually impossible. An anarchist society would be much better at this in both the political as well as the economic sphere.

In our current political system, every four years we surrender virtually all our political power and responsibility (supposedly voluntarily) to a few people in The Hague, or to a lesser extent, to members of our local council. The system works under the assumption that our representatives have our best interests at heart, but that is certainly not the case in reality. 

For four years, politicians can fill their pockets with their own policies, or they have lobbies filling their pockets for them. They can abuse their power for their own benefit or that of their peers. During this period, they hardly have to answer to the voters; at most, they are mildly disciplined by other politicians who want to acquire more power themselves. If we vote them out of office after four years, another flapjack will come to power, who will do exactly the same, or at least is in the position to do so.

This surrender of power goes beyond writing and implementing laws. It is also a nightmare on the streets in the form of the police, especially if humans are selfish by nature. People patrolling our neighbourhoods carrying firearms, working for their corrupt bosses, but who are primarily out for their own gain, are indistinguishable from mafiosos or gangsters.

This selfishness would also be catastrophic in the economy. In the pyramid structure of both large and small companies, one would think only of their own gain. We would only be working to make a profit, not to provide for the needs of the people. The focus would be on the short to medium term: Get what you can get, without any concern for others or for nature.

Most anarchists are fundamentally opposed to surrendering their power and responsibility to others. And if people are naturally selfish, this would have horrific consequences. Instead, it is much smarter to distribute power as much as possible; to keep each person’s power and responsibility to themselves as much as possible. If people are corrupt, then we must build a society in which corruption is (almost) impossible.

In reality, the answer lies somewhere in the middle: people are not inherently evil, but they are not inherently perfect either. You could also argue that it doesn’t matter either way. If humans have free will, and are therefore not determined by nature, then everyone has the free choice to act in a good or bad way. Indeed, if we were not free in our thoughts and actions, it would be difficult to see how we could have any responsibility or power. This would be nothing more than an illusion.

And if we have total freedom, why not create the best possible world? One of love and friendship, beauty and joy? There would be nothing to keep us from Liberté, egalité, fraternité! We could do it today. Overturn all institutions that limit our freedoms. All that is needed is a good argument to convince the rest of us of our miraculous freedom. Our free will does the rest.

But, of course, it is not that simple. Yes, we are free insofar as we are not completely determined by material circumstances, cause and effect, or “human nature”. But can we completely disconnect human free will? Wouldn’t our choices then become arbitrary, the definition of ‘random’? No, we need a stronger concept of human freedom, one that takes all of the previously discussed factors into account.

Freedom is the ability to recognise possibilities and to choose which ones we will commit ourselves to. That probably sounds quite abstract, so let’s elaborate. In our choice we are free, but note firstly that the possibilities we encounter in the world are not only created by ourselves. We live in a world, a society, which is the coming together of countless people and events. History, and our own ‘historicity’ can largely determine what possibilities we encounter.

Secondly, it is important to see that the way in which we make a choice is not entirely arbitrary either. This is because it is motivated (but not determined) by many things: what we have done in the past, what we are used to, our mood, what is expected of us, how we want to appear to others, what brings us pleasure, what brings others pleasure, and so on. It is impossible to trace the choice, as an effect, back to one single cause. At the same time, it is not the case that the choice is made in a vacuum. Our freedom has a context.

If we understand freedom in this way, then there is room for a natural instinct to cooperate. But there is also room for selfish tendencies, as well as for peer pressure, sympathy, and above all for the way society shapes us. We can take responsibility for our own actions, but at the same time see that we never fully determine what will happen.

Human nature and our free will are thus extremely complicated matters. In this short article, we have only seen the tip of the iceberg. In all cases discussed, it appears that our current distribution of power is not appropriate. If we could all naturally work together in peace, then the current system is only holding us back. If we were all terrible egomaniacs, then it is not smart to put a few in charge. And if we were absolutely free to choose, then we could choose a virtually perfect world.

In reality, all three are true to a degree. We naturally cooperate. But we also have our selfish tendencies. Between these, we have the freedom to choose from those possibilities that are handed to us and created by us.

---

Natuurlijk Vrij

Vertaald door Michael Grooff

In dit artikel wil ik een veelvoorkomend argument tegen anarchisme aanpakken: “Zijn mensen niet veel te egoïstisch of opportunistisch?” De meest voorkomende vorm van dit argument gaat als volgt: als wij onze samenleving baseren op het delen van eigendom, samenwerken in het voldoen van onze behoeften, en het dragen van onze eigen (politieke) verantwoordelijkheden in plaats van deze weg te geven aan een centrale overheid, dan zullen er altijd rotte appels zijn die misbruik zullen maken van dit systeem en het uiteindelijk zullen verpesten.. 

Ik hoor dit argument heel vaak, en mijn eerste reactie is altijd hetzelfde: “Zou jij misbruik maken van het kameraadschap en vertrouwen van je medemens?” Nee, natuurlijk niet! “En je moeder, je partner, of misschien je beste vriend?” Ook allemaal niet! Maar toch lijken velen alsnog bang te zijn voor de onbekende ander, die wel misbruik van ons zal maken. 

In een vorig artikel is dit argument ook al opgekomen. Daar werd beargumenteerd dat de mens, net als bijna al het leven op Aarde, van nature samenwerkt, en dat het juist het huidige politiek-economische systeem is dat er voor zorgt dat wij meer competitie met elkaar aan gaan, met vreselijke verhoudingen van ongelijkheid, onderdrukking, en uitbuiting tot gevolg.

Maar hier wil ik het probleem uit een totaal andere hoek benaderen. Wat als wij inderdaad van die rotte appels hebben. Of nog sterker: als wij allemaal enkel naar onszelf omkijken, geen vinger uitsteken waar het niet nodig is, geen respect hebben voor elkaar, en misschien zelfs allemaal een beetje gemeen zijn? Is ons huidige systeem dan echt de beste manier om daar mee om te gaan? Nee. Zelfs dan kunnen wij beter onze samenleving anarchistisch inrichten.

Als mensen echt zo kwaadaardig zijn als sommige mensen doen lijken, als we daadwerkelijk allemaal uit zijn op geld, en vooral macht, dan is het beste systeem juist één waarin het onderdrukken van anderen vrijwel onmogelijk wordt gemaakt. Hier is een anarchistische samenleving beter in, zowel op politiek als economisch vlak.

In ons huidige politiek systeem geven wij elke vier jaar vrijwel al onze politieke macht en verantwoordelijkheid (zogenaamd vrijwillig) af aan een paar mensen in Den Haag, of in mindere mate aan leden van onze gemeenteraad. Het systeem werkt onder de aanname dat onze volksvertegenwoordigers het beste met ons voor hebben, maar dat blijkt zeker niet het geval in de werkelijkheid. 

Politici kunnen vier jaar lang hun eigen zakken vullen middels hun eigen beleid, of ze worden hiervoor betaald door lobby’s. Ze kunnen hun macht misbruiken voor hun eigen gewin, of dat van hun naasten. In die periode hoeven ze vrijwel geen verantwoording af te leggen aan de stemmers; hoogstens worden ze op de mat geroepen door andere politici die zelf uit zijn naar meer macht. Stemmen we ze er na vier jaar uit, dan komt er weer een andere pannenkoek aan de macht die precies hetzelfde zal doen, of in ieder geval daartoe in staat is.

Dit afdragen van macht gaat verder dan alleen het schrijven en doorvoeren van wetten. Ook op straat, in de vorm van de uitvoerende politiemacht, is dit een nachtmerrie, zeker als de mens van nature egoïstisch is. Mensen die door onze wijken patrouilleren met vuurwapens, die werken voor hun corrupte bazen, maar vooral uit zijn op hun eigen gewin, zijn niet te onderscheiden van maffioso’s of gangsters.

Ook in de economie zou dit egoïsme catastrofaal zijn. In de piramidestructuur van zowel grote als kleine bedrijven zou iedereen alleen maar aan hun eigen gewin denken. De nadruk zou enkel liggen op winst maken, niet op het voorzien van de bevolking in hun behoeften. Daarbij zou men zich vooral richten op de korte tot middellange termijn: Pakken wat je pakken kunt, zonder enige zorg voor de ander of de natuur.

De meeste anarchisten zijn principieel tegen het overdragen van hun macht en verantwoordelijkheid aan anderen. Maar als mensen van nature egoïstisch zijn, dan zou dit ook nog eens vreselijke gevolgen hebben. In plaats daarvan is het veel slimmer om macht zo veel mogelijk te verdelen; om de macht en verantwoordelijkheid van ieder mens zo veel mogelijk bij henzelf te houden. Als mensen corrupt zijn, dan moeten we een samenleving bouwen waarin corruptie (bijna) niet mogelijk is.

In de werkelijkheid ligt het antwoord ergens in het midden: mensen zijn niet van nature kwaadaardig, maar zijn van nature ook niet perfect. Je zou ook kunnen tegenwerpen dat het überhaupt niet uit maakt. Als de mens een vrije wil heeft, en dus niet (volledig) bepaald wordt door de natuur, dan heeft iedereen zelf de keuze om goed of slecht te handelen. Sterker nog: als wij niet vrij zouden zijn in ons denken en handelen, dan is het moeilijk om te zien hoe wij nog verantwoordelijkheid of macht zouden kunnen hebben. Dit zou dan niet meer dan een illusie zijn.

En als we totale vrijheid hebben, waarom zouden we dan niet de best mogelijke wereld creëren? Eén van liefde en vriendschap, schoonheid en plezier? Er zou niets zijn dat ons weerhoudt van Liberté, egalité, fraternité! We kunnen het vandaag nog doen. Op de schop met alle instanties en instituties die onze vrijheden inperken. Het enige wat nodig is, is een goed argument om de rest te overtuigen van onze wonderlijke vrijheid. De vrije wil doet de rest.

Maar zo simpel is het natuurlijk ook niet. Ja, wij hebben vrijheid voor zover wij niet volledig gedetermineerd worden door materiële omstandigheden, oorzaak en gevolg, de “natuur” van de mens. Maar kunnen we de menselijke vrije wil volledig loskoppelen? Zouden onze keuzes dan niet arbitrair worden, de definitie van ‘willekeurig’? Nee, we hebben een sterker begrip van menselijke vrijheid nodig, één dat al deze factoren meeneemt.

Vrijheid is het vermogen om mogelijkheden te herkennen en te kiezen aan welke wij ons zullen wijden. Dat klinkt waarschijnlijk vrij abstract, dus laten we dit verder uitwerken. In onze keuze zijn wij vrij, maar let er allereerst op dat de mogelijkheden die wij tegenkomen in de wereld niet enkel door onszelf zijn geschapen. Wij leven in een wereld, een samenleving, die de samenkomst is van ontelbaar veel mensen en gebeurtenissen. De geschiedenis en onze eigen ‘historiciteit’ bepalen grotendeels welke mogelijkheden wij tegenkomen.

Daarnaast is het belangrijk om te zien dat hoe wij de keuze maken ook niet volledig arbitrair is, omdat deze gemotiveerd (maar niet gedetermineerd) wordt door tal van zaken: wat wij in het verleden hebben gedaan, wat wij gewend zijn, onze stemming, wat van ons verwacht wordt, hoe wij over willen komen naar anderen, wat ons plezier brengt, wat anderen plezier brengt, en ga zo maar door. Het is onmogelijk de keuze als gevolg terug te leiden naar één oorzaak. Tegelijkertijd is het niet zo dat de keuze in een vacuüm wordt genomen. Onze vrijheid heeft een context.

Als we vrijheid zo begrijpen, dan is er plaats voor een natuurlijk instinct tot samenwerking. Maar ook voor egoïstische tendensen. We laten ruimte open voor groepsdruk, sympathie, en vooral ook voor de manier waarop de samenleving ons vormt. We kunnen verantwoordelijk nemen voor onze eigen handelingen, maar tegelijk zien dat wij nooit volledig bepalen wat er zal gebeuren.

De menselijke natuur en onze vrije wil zijn dus ontzettend ingewikkelde zaken. In dit korte artikel hebben we slechts het topje van de ijsberg kunnen bespreken. In alle gevallen blijkt in ieder geval dat onze huidige verdeling van macht niet geschikt is. Als we allemaal van nature vredig samen zouden werken, dan zou het huidige systeem ons alleen maar belemmeren. Als we allemaal vreselijke egoïsten waren, dan zou het juist niet slim zijn om een paar mensen het voor het zeggen te laten hebben. En als we zelf volledig vrij zouden zijn te kiezen, dan zouden we kunnen kiezen voor een vrijwel perfecte wereld.

Alle drie zijn in de werkelijkheid enigszins waar. We werken van nature samen. Maar we hebben ook onze egoïstische neigingen. Daartussen hebben wij de vrijheid om te kiezen uit de mogelijkheden die ons worden aangereikt en door ons worden geschapen.