The False Threat of Animalistic Evil

By Jason Day

[Nederlands hieronder]

It is common in everyday conversation and political rhetoric for ‘evil’ to be identified with the ‘animalistic’. This often takes the form of a claim that the actions of an individual or group violate the social and moral norms that are believed to be essential to human nature and civilised society. This is exemplified in expressions such as “They are animals” in reference to criminals, “They live like animals” in reference to the ‘savage’ practices of foreigners, or the injunction “Don’t behave like animals!” given to misbehaving children.

This is the idea of what I will call ‘animalistic evil’: an idea prominently spread by the State government in order to instil fear in its citizens and to justify its use of violence against both citizens and non-citizens.

For the State and its supporters warn that individuals, the nation and civilisation as such, are always in immediate danger of devolving into a state of nature; into a state of animalistic evil. This is a state of uninhibited violence, moral depravity and injustice: a struggle of all against all for bare survival. It’s a dog-eat-dog world.

It is claimed that it is only by virtue of the State’s power and authority to pass and enforce laws by the means of courts, police and prisons that we are protected from animalistic evil. And so it said that for the sake of morality, justice and civilisation – for our own good – we must submit to the State.

What I wish to show you is that the very idea of animalistic evil is patently false and that no such threat exists. Moreover, it is a false justification for the oppressive, violent power of the State. This is the real and active threat to our lives and freedom. The cat must be let out of the bag.

The Spectre of Animalistic Evil

Why is evil in the first place associated with the animalistic? Evil is often understood as a lack or absence of attributes considered to be exclusive to human civilisation: morality, justice, and socially structured behaviour. Evil is subsequently identified with the animalistic because animals are often defined by precisely the aforesaid lack. Animal life is accordingly understood as a violent, depraved struggle between individuals. Is this true?

With the help of the anarchist philosopher Peter Kropotkin, we can see that it is not. Kropotkin demonstrates that animal life is not dominated by a violent struggle of every individual against the other for the sake of bare survival, although this can certainly be observed between members of different species. Within a species, it is rather the case that ‘mutual aid’ is the dominant tendency of animal life.

The mutual aid tendency can be understood as the instinct for cooperation and sociability. Animals of the same species live in society and struggle together, rather than against one another, for survival. Here are just a few examples.

Ants, termites and bees live in societies with complex organisations. Together, they build structures, share resources, and distribute tasks. Birds coordinate their flight patterns in massive migrations and build nests together. Herds of bison, zebra, antelope and others live together in mutual protection and search for food while lions, jackals, wild dogs and wolves hunt and live in packs. Apes and monkeys display complex social practices and conventions in food sharing and mating.

We can also see mutual aid occurring among living things at the lowest level of complexity. Bacteria form societies in which they share information by chemical signals to coordinate their reproductive rates and level of virulence in the host, and also form stable groups for mutual protection.

We can even see mutual aid occurring between different species. Mycorrhizal networks – known as the ‘wood wide web’ – are communities of different species of plants and fungi that share resources and information. Honeyguide birds lead humans to bee hives in exchange for the larvae, and simply having a pet in your home is to engage in mutual aid between species.

Animals that best participate in mutual aid, limit competition and live most closely in society are the fittest to survive while those that do not are more likely to perish. Social animals enjoy greater protection from enemies, better access to resources, and display a higher development of intellectual faculties.

In order to participate in mutual aid and live in society, animals need a certain sense of morality and justice. Within ant colonies, individuals that refuse to share food are treated as enemies. Bees that grow lazy are punished by other members of the hives. Canines engage in self-handicapping and role-reversing when playing together, excluding individuals who violate the trust of their playmates by being too violent. Communities of chimpanzees punish individuals who engage in anti-social behaviour and have even been observed to overthrow tyrannical alpha males. 

Moreover, even those animals that live primarily in solitude are not entirely anti-social. They engage in social activities, however limited, such as mating and avoiding the marked territories of other individuals. 

It is therefore clear that animal life is not a violent, depraved war of all against all. Instead, animals display – to varying degrees of complexity – morality, justice and society. If ‘evil’ is understood as a privation of morality, justice and society and the consequent performance of pitiless violence for individual survival, then it is accordingly the case that there is no such thing as animalistic evil.

Against the State

So, it is not the case that we need the State to protect us from animalistic evil, since this danger simply does not exist. We may further note that animal societies displaying morality, justice and mutual aid without any State is the rule whereas the human formation of the State is the exception.

Furthermore, the existence of the State – a centralised authority composed of political elites who dictate and impose law and order by means of a monopolised use of violence – is a very late-occurring exception in human development. Nation states were first firmly established only in the late 18^th century. The first city-states only emerged c.6500 BCE. 

Humans have lived social lives according to collective senses of justice and morality for hundreds of thousands of years without the need for any State, and many indigenous societies still do. It is thus clear that the State is not necessary for humans to live in society and to share a sense of morality and justice. 

Now, this is not to say that there is no violence and injustice committed by humans against each other. It is not to overlook all the wars, genocides and enslavements that have occurred throughout human history.

The point is rather that in everyday human life the practice of mutual aid and cooperation in society is the rule whereas anti-social violence is the exception. When anti-social violence occurs, we must not appeal to a false notion of animalistic evil to explain it. We should instead call into question the societal conditions that lead to violence: a society of disparate wealth and political power in which the poor commit violence out of necessity and the rich condone State violence out of fear or encouraged egoism.

Every authority that maintains these conditions, makes us live in fear of animalistic evil, divides and turns us against one another by making us fearful of each other, and that uses this fear to justify their use of violence against us must be called into question.

The State uses the false threat of animalistic evil to justify its use of violence to maintain ‘law and order’. This is hardly more than a euphemism for the protection of individual property rights, wealth inequality and the hierarchy of power according to which all this is distributed.

Consider the police brutality committed across the USA in response to the Black Lives Matter protests against police brutality. Excessive force against citizens, in which more Black people were murdered, was often justified on the basis that protestors were destroying private property and disturbing law and order.

The State also preaches the threat of animalistic evil that lies beyond the borders, warning that without State control of national territory animalistic ‘savages’ will enter the country to murder, rape and steal.

Consider the anti-immigrant sentiment that has grown more severe in the Western world in recent years. Consider how Aborigines were hunted for sport in Australia because they were seen as animals, and how colonialist atrocities were directed by the idea that Africans and native Americans are animalistic savages that can be enslaved or exterminated like animals, or otherwise need to be civilised by being violently brought under State control.

The State hurls the threat of animalistic evil and kills two birds with one stone: both citizens and non-citizens. Furthermore, the modern capitalist State upholds an individualist view of human life according to which humans are by nature competitors in a ‘free market’ in which only the strongest survive. Citizens are allowed to compete within the limits set by the State, forced to fight for survival, and what they win they are allowed to keep for themselves as private property. 

They are not obligated to share their winnings with the ‘weak and vanquished’, namely, the underpaid and poverty-stricken. Citizens are warned that the poor will ‘like animals’ pillage their rightful property if the State does not prevent it. Out of fear of animalistic evil, citizens hold firmly to the socio-political order. They submit to the abuses of the State and allow it to abuse the poor and non-citizens too.

I do not mean to suggest that the individuals that comprise the State are necessarily aware that the threat of animalistic evil is a falsehood and that they deceitfully employ it to manipulate the citizenry. 

There is no conspiracy. There is only a false, harmful way of thinking that is inherited and educated into individuals who may be convinced that they are acting in the interest of the common good by enforcing State authority and who under the threat of animalistic evil act out of fear themselves. As for those individuals who do maliciously manipulate the State to their own individualistic gain, they merely carry out its logic to extremes. 

Nature without the State: The Anarchist Alternative

The view of animal life upon which the idea of ‘animalistic evil’ is premised is false. The existence of the State and its use of violence is not only premised on the false threat of animalistic evil but actively harms mutual aid in society by making us fear one another and by perpetuating political domination and economic inequality. We should therefore seriously question the State’s authority and use of violence. 

Those species that best practice mutual aid and live most closely in society better survive and flourish than those that do not. If the State is detrimental to the practice of mutual aid, then it may be simply better for us to develop Stateless societies, without fear of animalistic evil, in which we can all cooperate freely as equals. This is the anarchist endeavour.

Further Reading

Mutual Aid: A Factor of Evolution by Peter Kropotkin (access it for free here) 

Anarchist Morality by Peter Kropotkin (access it for free here) 

Wild Justice by J. Pierce and M. Beckoff

Genesis: The Deep Origin of Societies by Edward O. Wilson

---

De Valse Dreiging van het Dierlijke Kwaad

(Vertaling door Michael Grooff)

Het is gewoonlijk om in de alledaagse omgang en politieke retoriek het ‘kwaad’ gelijk te stellen aan het ‘dierlijke’. We zien dit wanneer men beweert dat de handelingen van individuen of groepen de sociale en morele normen breken die beschouwd worden als essentieel voor de menselijke natuur en beschaving, bijvoorbeeld in uitdrukkingen als “Ze zijn als beesten” in verwijzing naar criminelen, “Ze leven als beesten” in verwijzing naar de ‘barbaarse’ praktijken van buitenlanders, of het bevel aan kinderen om zich niet ‘wild’ te gedragen.

Dit idee zal ik het ‘dierlijke kwaad’ noemen: een idee dat voornamelijk door de Staat verspreid wordt om burgers angst in te boezemen en het geweld tegen burgers en niet-burgers te rechtvaardigen.

De Staat en zijn aanhangers waarschuwen dat individuen, de natie, en zelfs de beschaving altijd in het gevaar zijn te verderven tot de natuurstaat; tot een staat van dierlijk kwaad. Dit is een staat van ongeremd geweld, moreel verderf, en onrechtvaardigheid: een overlevingsstrijd van allen tegen allen. 

Er wordt vervolgens beweerd dat wij alleen beschermd kunnen worden van dit dierlijke kwaad wanneer de Staat zijn autoriteit en macht gebruikt om wetten aan te nemen en te handhaven door middel van rechtbanken, politie, en gevangenissen. In het belang van moraliteit, rechtvaardigheid, en beschaving – voor onze eigen bestwil – moeten wij ons onderwerpen aan de Staat.

Wat ik wil laten zien is dat juist dit idee van dierlijk kwaad overduidelijk onjuist is; dat zo’n dreiging helemaal niet bestaat. Hierdoor is het een bedrieglijke rechtvaardiging voor de onderdrukkende en gewelddadige macht van de Staat. Dit is de echte dreiging voor onze levens en vrijheden. Nu komt de aap uit de mouw.

Het Spook van het Dierlijke Kwaad

Waarom wordt het kwaad überhaupt verbonden met het dierlijke? Het kwaad wordt meestal begrepen als het gebrek aan eigenschappen die enkel aan menselijke beschaving toebehoren: moraliteit, rechtvaardigheid, en sociale structuren. Het kwaad wordt dan dus gelijkgesteld met het dierlijke, omdat dieren vaak gedefinieerd worden aan de hand van dit eerder genoemde gebrek. Het leven van een dier is een gewelddadige, verdorven strijd tussen individuen. Maar is dit wel waar?

Met de hulp van de anarchistische filosoof Peter Kropotkin kunnen wij zien dat dit niet zo is. Kropotkin laat zien dat het dierenrijk niet beheerst wordt door een gewelddadige strijd van elk individu tegen elke andere om te overleven, hoewel dit zeker wel waargenomen kan worden tussen verschillende soorten. Binnen een soort is het zo dat ‘wederzijdse hulp’ de overheersende neiging in het dierenrijk is. 

De neiging van wederzijdse hulp kan begrepen worden als het instinct voor samenwerking en een aanleg voor een sociaal bestaan. Dieren van dezelfde soort vormen samenlevingen en strijden samen, in plaats van tegen elkaar, voor overleving. Hier zijn slechts een paar voorbeelden:

Mieren, termieten, en bijen vormen samenlevingen met ingewikkelde organisaties. Samen bouwen ze nesten, delen ze voedsel, en verdelen ze taken. Vogels coördineren hun vluchtpatronen in gigantische migraties en bouwen samen nesten. Kuddes van bisons, zebra’s, antilopen en andere grazers leven samen in wederzijdse bescherming en zoeken samen naar voedsel, terwijl leeuwen, jakhalzen, wilde honden, en wolven in groepen leven en jagen. Apen vertonen ingewikkelde sociale praktijken en gewoontes in paren en het delen van voedsel.

We kunnen ook wederzijdse hulp waarnemen tussen levende wezens op het laagste niveau van complexiteit. Bacteriën vormen samenlevingen waarin zij informatie delen via chemische signalen om hun graad van voortplanting en hun dreiging naar hun gastheer te coördineren. Ook bacteriën vormen stabiele groepen voor wederzijdse bescherming.

We kunnen zelfs wederzijdse hulp waarnemen tussen verschillende soorten. Mycorrhiza netwerken – bekend als het ‘wood wide web’ – zijn samenlevingen van allerlei soorten planten en schimmels die informatie en voedsel als mineralen en suikers delen. Honingspeurders (vogels) leiden mensen naar bijennesten in ruil voor de bijenlarven. Zelfs het hebben van een huisdier is een vorm van wederzijdse hulp tussen soorten.

Dieren die het beste deelnemen aan wederzijdse hulp, concurrentie zo goed mogelijk beperken, en nauw samenlevingen vormen zijn het meest fit om te overleven, terwijl dieren die dit niet doen eerder zullen uitsterven. Sociale dieren genieten betere bescherming van vijanden, betere toegang tot overlevingsmiddelen, en vertonen een hogere ontwikkeling van geestelijke vermogens. 

Om wederzijdse hulp te kunnen bieden en een samenleving te kunnen vormen moeten dieren een soort gevoel van moraliteit en rechtvaardigheid kennen. Binnen mierenkolonies worden individuen die weigeren voedsel te delen, beschouwd als vijanden. Luie bijen worden gestraft door andere leden van hun nest. Honden maken gebruik van sociale vaardigheden als ‘handicapping’ en rolwisseling wanneer ze spelen. Hiermee houden ze hun spel eerlijk en in verhouding, en honden die het vertrouwen van hun kameraden schenden worden buitengesloten. Groepen chimpansees straffen individuen die asociaal gedrag vertonen; er zijn zelfs gevallen waarin een groep hun onderdrukkende alfa mannetje vellen.

Zelfs dieren die voornamelijk alleen leven zijn niet per se asociaal. Ze nemen nog steeds deel aan sociale activiteiten zoals voortplanting en het begrenzen en vermijden van territoria.

Het is dus duidelijk dat het dierenrijk niet een gewelddadige en verdorven oorlog van allen tegen allen is. In plaats daarvan tonen dieren in verschillende mate moraliteit, rechtvaardigheid, en samenleven. Als ‘kwaad’ begrepen wordt als het gebrek aan moraliteit, rechtvaardigheid, en samenleven en het meedogenloze geweld dat daarbij komt kijken, dan is er dus helemaal niet zoiets als ‘dierlijk kwaad’.

Tegen de Staat

Het is dus niet het geval dat de Staat ons moet beschermen van dierlijk kwaad, aangezien dit gevaar simpelweg niet bestaat. We kunnen verder zien dat samenlevingen in het dierenrijk moraliteit, rechtvaardigheid, en wederzijdse hulp tonen zonder daarvoor een Staat nodig te hebben. Dit is de regel, terwijl het menselijke bouwwerk van de Staat een uitzondering is.

Sterker nog, de Staat – een gecentraliseerde autoriteit die bestaat uit politieke elites die de rechtsorde opleggen door middel van een monopolie op geweld – is überhaupt een laat voorkomende uitzondering in de geschiedenis van de mens. De eerste natiestaten ontstonden pas in de achttiende eeuw. De eerste stadstaten doken pas rond 6500 v.Chr. op.

Dit betekent niet dat er geen geweld of onrechtvaardigheid wordt begaan door mensen. Wij zien alle oorlogen, genocides, en het tot slaaf maken dat in onze geschiedenis voorkomt niet over het hoofd. 

Het punt is dat wederzijdse hulp en samenwerking in het alledaagse leven de regel zijn, terwijl asociaal geweld de uitzondering is. Wanneer asociaal geweld plaatsvindt kunnen wij niet de mythe van dierlijk geweld gebruiken om het te verklaren. In plaats daarvan moeten we de maatschappelijke omstandigheden die hiertoe leiden aan de kaak stellen: een maatschappij  van ongelijke welvaart en macht, waarin de armen geweld plegen uit noodzaak of frustratie, en de rijken geweld van de Staat goedkeuren uit angst of aangemoedigd egoïsme.

Wij moeten elke autoriteit bevragen die deze omstandigheden in stand houdt, die ons doet leven in angst voor dierlijk kwaad, die ons verdeelt en ons bang van elkaar maakt om ons zo tegen elkaar te keren, en we moeten elke autoriteit bevragen die deze angst gebruikt om zijn gebruik van geweld tegen ons te rechtvaardigen.

De Staat gebruikt de valse dreiging van dierlijk kwaad om zijn gebruik van geweld te rechtvaardigen en de ‘rechtsorde’ in stand te houden. Dit is niet meer dan een eufemisme voor het beveiligen van eingendomsrechten, inkomensongelijkheid, en de hiërarchie van macht waarnaar dit allemaal wordt verdeeld.

Neem bijvoorbeeld het politiegeweld in de VS als reactie op de Black Lives Matter protesten tegen politiegeweld. Overdadig geweld tegen burgers, waarbij nog meer zwarte mensen werden vermoord, werd grotendeels gerechtvaardigd op basis van demonstranten die eigendom van anderen kapot maakten en ‘law and order’ verstoorden.

De Staat predikt ook de dreiging van dierlijk kwaad buiten de grenzen en waarschuwt ons dat dierlijk kwaad het land binnen kan dringen om te moorden, verkrachten, en stelen als de Staat geen controle heeft op de nationale grenzen.

Neem bijvoorbeeld het anti-immigratie sentiment dat recentelijk nog meer verergerd is in de Westerse wereld. Denk hierbij ook aan hoe Aborigines in Australië gejaagd werden voor de sport omdat ze gezien werden als dieren, en hoe koloniale wreedheden voortkwamen uit het vreselijke idee dat Afrikaanse en inheemse Amerikaanse mensen dierlijke woestelingen zijn die als dieren vermoord of tot slaaf gemaakt kunnen worden, of anders op gewelddadige wijze door de Staat beschaafd moeten worden.

De Staat doodt met de mythe van het dierlijke kwaad twee vliegen met één klap: zowel burgers als niet-burgers. De moderne kapitalistische Staat predikt verder een individualisme dat zegt dat mensen van nature tegenstanders zijn in een ‘vrije markt’, waarin enkel de sterksten overleven. Burgers mogen de strijd aangaan binnen de grenzen die de Staat bepaalt. Hierbinnen zijn ze gedwongen te vechten, en wat ze winnen mogen ze voor zichzelf houden als eigendom.

Ze zijn niet verplicht hun winsten te delen met de ‘zwakken’ en ‘overwonnen’, oftewel degenen die onderbetaald worden en/of getroffen zijn door armoede. Burgers worden gewaarschuwd dat als de Staat er niet zou zijn om hen te beschermen, ze bestolen en vermoord zouden worden door de armen. Burgers houden vast aan de sociale en politieke orde uit angst voor dierlijk kwaad. Ze geven zich over aan de misstanden van de Staat en laten de Staat de armen en niet-burgers ook misbruiken.

Ik wil niet suggereren dat de individuen die deel uitmaken van de Staat zich per se bewust zijn van het feit dat de dreiging van het dierlijke kwaad slechts een mythe is en dat ze het bedrieglijk gebruiken om hun burgers te manipuleren.

Er is geen samenzwering. Er is enkel een onjuiste en schadelijke manier van denken die men erft en aangeleerd krijgt. Door deze manier van denken zijn velen overtuigd dat ze handelen in het belang van de samenleving wanneer ze de autoriteit van de Staat versterken of handhaven. Ze handelen uit angst voor het dierlijke kwaad. En diegenen die wel kwaadwillig de Staat manipuleren voor hun persoonlijke winst voeren enkel de logica van de Staat door tot haar uiterste. 

Natuur zonder Staat: Het Anarchistische Alternatief

Het beeld van het dierenrijk waarop het idee van ‘dierlijk kwaad’ gebaseerd is, is onjuist. Als het bestaan van de Staat gebaseerd wordt op deze onjuistheid, en als de Staat verder juist wederzijdse hulp in onze samenleving beschadigt door ons bang te maken van elkaar en door politieke en economische ongelijkheid in stand te houden, dan moeten we de Staat en zijn autoriteit en gebruik van geweld serieus in twijfel trekken.

Diersoorten die het beste wederzijdse hulp beoefenen en die het nauwst samenleven, overleven en gedijen beter dan zij die dat niet doen. Als de Staat schadelijk is voor onze beoefening van wederzijdse hulp, dan is het mogelijk beter voor ons om een Staatloze samenleving te ontwikkelen, zonder angst voor dierlijk kwaad, waarin wij allemaal vrij samen kunnen werken als gelijken. Dit is het anarchistische streven.

Verder Lezen

Mutual Aid: A Factor of Evolution – Peter Kropotkin (hier gratis te lezen) 

Anarchist Morality – Peter Kropotkin (hier gratis te lezen) 

Wild Justice – J. Pierce and M. Beckoff

Genesis: The Deep Origin of Societies – Edward O. Wilson