Gender Anarchy

By Jason Day

[Nederlands hieronder]

I am no man. Nor woman. What am I? Confused? No, I’m non-binary. In what follows, I will explain how I came to understand that while gender is a performance, we do not have to accept the roles that have been scripted for us. Nor do we have to script new ones. We can improvise as we like. We don’t have to play the role of any specific gender identity, and we don’t have to play any part in gender hierarchy. This is gender anarchy.

I grew up as a boy in a conservative, christian household in South Africa. Here, the gender binary was treated as a basic fact of life. As such, it did not need to be stated or discussed. Why would you discuss whether trees exist? (Unless you’re a crazy philosopher, like myself.) I don’t recall ever being told by my parents to “act like a man”, but I was certainly not allowed to act differently, nor was I presented with any other possibilities. 

I can only imagine how shocked they would have been if I had ever done something so simple as wear a hint of makeup or make slightly effeminate gestures. That would have threatened their basic reality, and I would accordingly have been diagnosed with all manner of spiritual degeneracy. 

Rigid gender norms were also enforced at the christian school that I attended. A not so subtle example of this was a strict dress code, where boys and girls were neatly divided by their gendered uniforms and where violations, such as boys having hair that was too long, were swiftly punished. 

“Boys will be boys” is, of course, a pathetic excuse for sexist behaviour. But it is, at the same time, an instruction that must be obeyed. Or rather, it need not even be considered an instruction, but be taken as a statement of unquestionable fact: “Boys will be boys.” I never questioned whether I felt like a man. I simply played the part because that was the only part that I could play. The stage was set. 

Once I arrived at the next stage of my life, university, I quickly abandoned the conservative and Chrisitian values that I had inherited because I was exposed to new ways of life. I became a feminist, liberal with my sexuality, and sympathetic to the cause of queer people. But I remained a man, unquestioning of the role that I was playing precisely because I still did not see it as a role, but as a basic fact of life that I could not even imagine questioning. 

At this time, I was also indifferent to politics, which I could be, given my white privilege. Those who are oppressed cannot be indifferent to politics, because it is their very oppression. Those who are indifferent can afford to be so because it is their very privilege. I identified neither with capitalist democracy nor with state communism, seeing them both as fundamentally corrupt. I accepted political indifference as the only choice when these options were exhausted. I could only make this choice because I benefited, willingly or not, from that first corruption. 

However, I then moved to the Netherlands where I discovered anarchism: the realisation that these are not the only two options, and the further understanding that humans can actually choose otherwise. We don’t have to play along with governments. We don’t have to play our part when that part is scripted and directed by others for their profit alone.

Now, at a new stage of my life as an anarchist, I finally began to reflect on my state of ‘being a man’ and the gender binary of man/woman. Knowing the terrible acts of men towards women—the systemic harassment, rape, and otherwise general enforcement or acceptance of gender hierarchy—I came to agree that men are trash. I then realised that I could climb out of the trash can. 

Now, I’m sure that many will respond to this by saying that it is wrong to focus on the negative aspects and actions of some men and then say that these define all men. #NotAllMen. Apparently, I’m thinking only of ‘toxic masculinity’, and there are positive masculine traits that we should all admire and encourage: bravery, strength, and so on. The same goes for positive feminine traits: a caring nature, beauty, etc. But, why are these traits ‘masculine’ or ‘feminine’? Are they not traits that we can admire in any human, regardless of their gender? 

Sure, not all men are bad people by virtue of simply identifying as men. And many do so implicitly, like I did. They generally mean well, may not harbour ill feelings toward people of other genders, and may even be feminist and support the queer cause, as I was.  But the trash can makes all the apples, if not necessarily bad as individuals, worse than they could otherwise be. 

Why? Because by virtue of acting like men, they are at best disallowed from acting otherwise, constrained from being human in the broadest sense that they may please to be. ‘Being a man’ is a limited way of acting, speaking, expressing emotion, moving, dressing, and so on. It is to perform a certain role that you have not chosen for yourself but that has been scripted for you and that you are directed to perform. 

It took me a long time to question my masculinity because I typically do not stand out in my physical appearance and mannerisms. Few people, even now, would guess that I am non-binary. They assume my gender, and I give them little reason at first glance to assume otherwise. Perhaps many ‘men’ unthinkingly identify as such because, if they do not stand out, they are never explicitly forced to play the part and follow the script. They are thus unaware of playing it. 

When I stopped playing the part, that is, identifying as a man, I did not thereby feel like a woman. I want to play neither part. So, I understand myself to be non-binary. At first, I felt a strange guilt about this. So many queer people have suffered marginalisation and trauma because they clearly do not fit the binary of man/woman. I had suffered no such marginalisation and trauma, because I ‘pass’ as a man. What right did I have to join this community without sharing their experiences? At worst, I have been constrained in my bodily movements, expression of emotions, fashion choices, and often worry that romantic partners might not be understanding when I tell them that I am non-binary. All this is hardly the same struggle.

But I then realised that tragedy should not have to be a right of passage. “Exit, pursued by a man” should not have to be the only way to exit the two lane street. I’m sure all queer people will agree that they would rather not have been marginalised and traumatised in order to be and act as they desire. 

So, we finally arrive at what I have called ‘gender anarchy’. This phrase first expresses the idea that gender, and all the norms associated with it, is not a fact that we have to accept. Gender is rather a performance within a certain socio-cultural context. A performance is not a fact of life, and contexts can change. 

Gender (a performance) is not equivalent to sex (a biological fact). But although sex (vaguely defined through certain chromosomes, gonads, and anatomy) may be a biological fact, it is neither simple nor unchangeable in any case. There are intersex people who do not meet the biological criteria for either ‘male’ or ‘female’ to varying degrees. Moreover, medical advances allow people to change their sex.

And who has the right to tell people what gender they must be? They cannot claim that it is a natural and unchangeable fact, and they surely cannot claim to know better than any individual concerning what gender expression makes them feel comfortable and happy with themselves and others. Gender is a performance that no one has the authority to direct us to perform.

So gender anarchy secondly expresses the idea that all individuals should be free to perform their chosen gender as they please. There can also be no hierarchy between genders (in however few or many forms can be imagined) because there is nothing upon which to base this: neither fact nor authority. Gender is as good as it makes the person who performs it feel, and insofar as it allows them to realise their desired way of living and relating to others. 

The caveat is always that a performance of gender is bad if it restricts the freedom of others to perform their gender as they wish. This ranges from unrealistic beauty standards and unjust domestic burdens forced upon women, repressed emotions and encouraged aggression expected from men, all the way to transphobia. 

I identify as non-binary because acting and being viewed as either a man or a woman simply does not make me feel good and does not allow me realise my desired way of living and relating to others. I want to improvise: to perform gender with others just as we please in certain contexts. 

Of course, having grown up most of my life as a man means that while I have now rejected this role, I sometimes still catch myself performing lines of the script or following stage directions: sitting in an impractically stiff way or feeling slightly anxious about wearing very patterned and colourful clothing. It was cramped in the trash can, and I’m not yet fully used to stretching my legs. Or wearing exciting pants. But I continue to notice more of what I habitually do but have not actively chosen. I continually discover new ways of being. I thus become more able to choose and act freely. 

Understanding gender anarchy means to basically support the freedom of individual gender expression, but we might pose a more radical question still. While it is understandable that oppressed groups emphasise their identity in taking a stand against those that wish to control or erase them, such as is the case with feminism, we ought perhaps to ask whether we need distinct and fixed gender identities in order to best relate to one another.

If we accept that gender is fluid, that it is performed and contextual, can we not rather get into a flow state, improvising as we please rather than sticking to scripts that we or others have set down? Of course, being able to do so, in a better world, first requires dismantling the props of gender binary and hierarchy that still set the stage. Let’s start there. 

Further reading

The Second Sex by Simone de Beauvoir

Gender Trouble by Judith Butler

---

Gender Anarchie

Vertaald door Michael Grooff

Ik ben geen man. Noch vrouw. Wat ben ik? In de war? Nee, ik ben non-binair. In wat volgt zal ik uitleggen hoe ik tot het inzicht ben gekomen dat hoewel gender een spel is (performance), wij niet de rollen hoeven te spelen die ons zijn voorgeschreven. En wij hoeven geen nieuwe voor te schrijven. We kunnen improviseren. We hoeven niet de rol van een specifieke genderidentiteit te spelen, en we hoeven geen deel uit te maken van gender hiërarchie. Dat is gender anarchie.

Ik ben opgegroeid als jongen in een conservatief christelijk huishouden in Zuid Afrika. Hier werd de gender tweestelling tussen man en vrouw als fundamenteel feit behandeld. Het hoefde dus niet genoemd of besproken te worden. Waarom zou je bespreken of bomen wel of niet bestaan? (Tenzij je een gekke filosoof bent zoals ik.) Ik kan me niet herinneren dat ik ooit door mijn ouders ben verteld dat ik mij “als een man” moest gedragen, maar ik mocht mij zeker ook niet anders gedragen, en dit werd ook niet als mogelijkheid aangeboden.

Ik kan mij alleen maar voorstellen hoe geshockeerd ze zouden zijn geweest als ik ooit iets kleins had gedaan zoals het dragen van een veeg make-up, of het maken van ‘verwijfde’ gebaren. Dat zou hun fundamentele werkelijkheid in gevaar hebben gebracht, en ik zou vervolgens zijn gediagnosticeerd met allerlei soorten spirituele verdorvenheid.

Rigide gendernormen werden ook gehandhaafd op de christelijke school waar ik naartoe ging. Een niet zo subtiel voorbeeld hiervan is de strikte dresscode, waarbij jongens en meiden netjes werden opgedeeld aan de hand van hun gegenderde uniformen, en waarbij schendingen, zoals jongens met net te lang haar, snel bestraft werden.

“Boys will be boys” (jongens blijven jongens) is natuurlijk een zielig excuus voor seksistisch gedrag. Maar het is tegelijkertijd een bevel dat opgevolgd moet worden. Of het hoeft niet eens als bevel opgevat te worden, omdat het al gezien wordt als een feit: “Boys will be boys” (jongens blijven jongens). Ik bevroeg nooit of ik me wel man voelde. Ik speelde simpelweg de rol omdat deze de enige was die ik kon spelen. Het toneel stond klaar.

Toen ik in de volgende fase van mijn leven kwam, aan de universiteit, liet ik snel alle conservatieve en christelijke waarden los die ik had meegekregen, omdat ik werd blootgesteld aan allerlei andere levensvormen. Ik werd feminist, liberaal met mijn seksualiteit, en meelevend met de strijd van queer mensen. Maar ik bleef een man, zonder de rol te bevragen die ik speelde, juist omdat ik deze nog niet zag als een rol, maar simpelweg als een feit van de wereld. Ik kon het mij niet eens voorstellen dit te bevragen.

In deze periode was ik ook onverschillig tegenover de politiek. Dit kon ik zijn, vanwege mijn witte privilege. Zij die onderdrukt worden kunnen niet onverschillig blijven naar de politiek, omdat dit juist hun onderdrukking is. De onverschilligen kunnen zich dit veroorloven omdat het juist hun privilege is. Ik identificeerde mijzelf niet met kapitalistische democratie, noch met staatscommunisme, omdat ik ze beide zag als fundamenteel corrupt. Ik aanvaarde politieke onverschilligheid als de enige andere keuze. Maar ik kon deze keuze enkel maken omdat ik baat had bij de status quo.

Toen verhuisde ik echter naar Nederland, waar ik anarchisme ontdekte: de realisatie dat dit niet de enige twee corruptie mogelijkheden zijn, en de bewustwording dat wij iets anders kunnen kiezen. We hoeven niet met overheden mee te spelen. We hoeven onze rol niet te spelen als deze voor ons geschreven en geregisseerd wordt, waar alleen zij baat bij hebben.

In deze nieuwe fase van mijn leven, als anarchist, begon ik eindelijk te reflecteren op mijn status als ‘man’ en de tweestelling man/vrouw. Omdat ik mij bewust was van de vreselijke handelingen van mannen tegen vrouwen—het systematisch lastigvallen en verkrachten, en andere vormen waarin de gender hiërarchie wordt afgedwongen—werd ik er mee eens dat mannen vuil zijn. En ik realiseerde me dat ik de vuilnisbak uit kon klimmen.

Men zal waarschijnlijk meteen willen antwoorden dat het verkeerd is om je enkel op de negatieve aspecten en handelingen van sommige mannen te richten, om dan te zeggen dat deze alle mannen definiëren. #NietAlleMannen. Ik kijk schijnbaar enkel aan ‘toxische mannelijkheid’, en er zijn ook positieve mannelijke eigenschappen die we moeten waarderen en aanmoedigen: dapperheid, kracht, enzovoorts. Hetzelfde geldt voor positieve vrouwelijke eigenschappen: zorgzaamheid, schoonheid, etc. Maar waarom zijn deze eigenschappen ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’? Zijn dit niet eigenschappen die we in elk mens kunnen waarderen, onafhankelijk van hun gender?

Prima, niet alle mannen zijn slechte mensen, simpelweg omdat ze zich zien als man. En velen doen het slechts impliciet, zoals ik ooit. Ze bedoelen meestal goed, hoeven geen vervelende gevoelens te koesteren richting andere genders, en zijn misschien zelfs feministen en queer allies, zoals ik dat was. Maar de vuilnisbak maakt alle appels, indien niet noodzakelijk slecht als individu, wel slechter dan ze hadden kunnen zijn.

Waarom? Omdat ze als mannen zich niet anders mogen gedragen, en dus beperkt worden in hun bredere mensheid. ‘Man-zijn’ is een benauwde manier van handelen, spreken, emotie uitdrukken, bewegen, kleden, enzovoorts. Het is het spelen van een bepaalde rol die jij niet voor jezelf hebt gekozen.

Het heeft lang geduurd voordat ik mijn mannelijkheid begon te bevragen, omdat ik meestal niet opval in mijn uiterlijk en manieren. Nu nog zouden weinig mensen aannemen dat ik non-binair ben. Ze veronderstellen mijn gender, en ik geef ze op het eerste gezicht geen reden om iets anders aan te nemen. Misschien zien veel ‘mannen’ zichzelf zo, zonder erover na te denken, enkel omdat deze rol ze aangeleerd is. Ze volgen het script zonder te weten dat ze een rol spelen.

Toen ik stopte met het spelen van deze rol, dus toen ik mijzelf niet langer zag als man, voelde ik mij niet opeens een vrouw. Ik wil geen van beide rollen spelen. Ik zie mijzelf dus als non-binair. In het begin gaf dit mij een vreemd schuldgevoel. Veel queer mensen lijden onder marginalisatie en trauma omdat ze niet makkelijk in de man/vrouw verdeling passen. Ik had dit niet op dezelfde manier ervaren, omdat ik door kon gaan voor man. Welk recht had ik dus om mij bij deze gemeenschap te voegen, zonder hun ervaringen te delen? In het ergste geval ben ik belemmerd in mijn lichaam en bewegingen, in mijn uitdrukking van emoties, en mijn mode. Ik maak me vaak zorgen dat mijn romantische partners niet begripvol zullen zijn als ik ze vertel dat ik non-binair ben. Maar dit alles is verre van dezelfde worsteling.

Maar toen realiseerde ik mij dat tragedie niet een ontgroening hoeft te zijn. Ik durf te wedden dat alle queer mensen het met mij eens zullen zijn dat zij ook liever niet gemarginaliseerd en getraumatiseerd willen worden om te zijn en zich te gedragen zoals zij dat willen.

Hier zijn wij eindelijk aangekomen bij wat ik ‘gender anarchie’ noem. Deze term drukt ten eerste uit dat gender, en alle normen die daarbij komen kijken, niet een feit is dat wij moeten accepteren. In plaats daarvan is gender een spel binnen een sociale en culturele context. Een spel ligt niet vast in een feit, en een context kan veranderen.

Gender (als spel) is niet hetzelfde als sekse (als biologisch feit). Maar hoewel sekse (vaag gedefinieerd aan de hand van chromosomen, geslachtsklieren, en andere anatomie) een biologisch feit is, is het niet simpel of onveranderlijk. Er zijn intersex mensen die niet aan de biologische criteria voor ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ voldoen. Daarnaast is het dankzij medische vooruitgangen mogelijk je sekse te veranderen.

Wie heeft het recht om mensen te vertellen welk gender ze moeten zijn? Ze kunnen niet beweren dat het een natuurlijk en onveranderlijk feit is, en ze kunnen zeker niet beweren dat zij beter weten welke genderexpressie een individu comfortabel en gelukkig maakt. Gender is een spel waarin niemand de autoriteit heeft om ons te regisseren.

Gender anarchie is dus, ten tweede, het idee dat iedereen vrij moet zijn om hun gekozen gender te spelen. Er kan ook geen hiërarchie bestaan tussen genders, omdat er niets is waarop we dit kunnen baseren: geen feit noch autoriteit. Gender is enkel goed als het iemand gelukkig maakt die het speelt, als diegene naar hartenlust kan leven met anderen.

Het spel van gender is dan dus alleen slecht als het de vrijheden van anderen in de weg staat. Dit varieert van onrealistische schoonheidsidealen en onrechtvaardige huishoudelijke lasten die vrouwen lijden, tot onderdrukte emoties en aangemoedigde agressie bij mannen, tot transfobie voor allen die daartussen of -buiten leven.

Ik ben non-binair omdat mij gedragen of gezien worden als man of vrouw mij niet gelukkig maakt, omdat het mij niet laat leven zoals ik dat zou willen. Ik wil improviseren: gender spelen, opvoeren met anderen zoals wij willen in dat moment.

Hoewel ik mijn opvoeding als man nu heb verworpen, merk ik soms dat ik nog steeds regels van het script uitspeel, of de regisseur volg: het zitten in een onpraktisch stijve houding, of mij onzeker voelen in kleding met veel kleur en patronen. Het was krap in de vuilnisbak, en ik ben nog niet gewend aan het strekken van mijn benen. Of het dragen van spannende broeken. Maar ik blijf steeds meer dingen opmerken die ik uit gewoonte doe, maar nooit gekozen heb. Ik ontdek continu nieuwe manieren van zijn. Zo word ik dus beter in staat om vrij te kiezen en te handelen.

Het begrijpen van gender anarchie betekent het steunen van de vrijheid van individuele genderexpressie, maar we zouden een nog radicalere vraag kunnen stellen. Hoewel het begrijpelijk is dat onderdrukte groepen de nadruk leggen op hun identiteit in hun opstand, zoals in het feminisme is gebeurd, moeten we ons misschien afvragen of we de aparte en vaste genderidentiteiten nodig hebben om goed met elkaar om te gaan.

Als we aanvaarden dat gender fluïde is, dat het uitgespeeld wordt binnen een context, kunnen we dan niet in een stroom komen, waarin wij improviseren waar wij dat willen, in plaats van strikte aanwijzingen te volgen die anderen ons op hebben gedragen? Dit zou natuurlijk veronderstellen dat wij eerst de rekwisieten van de gender tweestelling en hiërarchie ontmantelen. Laten we daar beginnen.

Verder lezen:

De Tweede Sekse – Simone de Beauvoir

Gender Trouble – Judith Butler